การรักษาฝีคัณฑสูตรโดยศาสตร์การแพทย์แผนจีน

肛门直肠瘘（肛漏）的中医治疗
กิเลนคลินิก แพทย์จีน ธงชัย ลี้นำโชค 李金龙中医师

คือ ทวารหนักหรือลำไส้ตรงกับผิวหนังนอกทวารหนัก มีท่อที่ผิดปกติทะลุถึงกัน เรียกว่า ฝีท่อคัณฑสูตร โดยมากมาจากฝีคัณฑสูตรแตก หรือผ่าตัดขับหนองจนก่อเป็นท่อขึ้น อนึ่ง แผลปริที่ปากทวารหนักลำไส้ตรงถูกทำลายต่างๆ ก็สามารถเกิดโรคนี้ได้ โดยมากพบได้ในวัย 20 – 40 ปี รองลงมาคือเด็กเล็ก เพศชายมากกว่าเพศหญิง
1. อาการ
(1) มีหนองไหล เป็นอาการหลักของท่อฝีคัณฑสูตร ถ้าเป็นตอนแรกโรคนี้จะมีหนองมาก มีกลิ่นเหม็นอุจจาระ สีเหลืองและเหนียวข้น นานวันเข้าน้ำหนองจะน้อยลง หรือบางทีมีหรือไม่มี เช่น น้ำหนองน้อยลงแต่เพิ่มมากขึ้นทันที โดยมากหมายถึง มีท่อใหม่เกิดขึ้นอีก ถ้าหนองหยุดไหลแล้วหลังปากท่อภายนอกปิดแต่บวมขึ้นอีก เจ็บ เป็นฝีอีก ฝีนี้อาจจะทะลุปากท่อเก่าภายนอกกาย หรือก่อให้เกิดท่อใหม่ออกสู่ภายนอกร่างกาย
(2) ความเจ็บ ถ้าท่อไม่ตันทั่วไปจะไม่เจ็บ มีความรู้สึกหน่วงแน่น ทำงานหนักอาการก็หนักขึ้น ถ้าหนองไหลออกไม่คล่อง จะบวมอักเสบเจ็บเฉพาะที่
(3) คัน การมีน้ำหนองไหลออกปากท่อภายนอกบ่อยๆ ผิวหนังรอบทวารหนักจะคัน
(4) อุจจาระไม่คล่อง จะพบบ่อยในชนิดที่มีท่อซับซ้อน หรือชนิดมีท่อแบบเกือกม้า หรืออักเสบลามถึงกล้ามเนื้อหูรูดทวารหนัก อุจจาระจึงไม่คล่อง
(5) อาการทั่วร่างกาย ทั่วไปจะไม่มีอาการทั่วร่างกาย ถ้าท่อมีอักเสบอีก ก่อให้เป็นท่อใหม่อีก อาจจะมีอาการทั่วร่างกาย เช่น มีไข้ เพลียไม่สบายต่างๆ มีท่อซับซ้อนเรื้อรัง คนไข้จะผอม โลหิตจาง
2. การตรวจ
(1) ปากท่อภายนอกกาย จะตรวจพบที่ผิวหนังรอบทวารหนัก ปากท่อภายนอกกายจะนูนขึ้น น้ำหนองข้นเหนียว โดยมากจะติดเชื้อทั่วไป ถ้าปากท่อภายนอกกายบุ๋ม น้ำหนองใสเหลวโดยมากจะติดเชื้อ T.B. ถ้าปากท่อภายนอกกายห่างจากปากทวารหนักไม่ไกล ปากท่อภายนอกจะคลำเจอเส้นแข็งเชื่อมเข้าทวารหนัก ก็คือ ท่อนี้อยู่ไม่ลึก โดยมากเป็นท่อตรง ถ้าปากท่อภายนอกร่างกายห่างจากทวารหนักมากกว่า 5 cm . ใช้แรงกดจึงจะพบเส้นแข็งหรือไม่ชัดเจน ก็คือ ท่อนี้อยู่ที่ลึก โดยมากเป็นท่อโค้งงอ
(2) ปากท่อภายในทวาร เป็นแหล่งที่ติดเชื้อ โดยมากอยู่ที่เส้นฟันเลื่อย จะคลำพบปากท่อภายในจะบุ๋มลง เป็นจุดแข็ง กดเจ็บ แม่มยำตรวจพบปากท่อภายใน เป็นจุดสำคัญต่อการรักษา
วิธีตรวจปากท่อภายในทวาร มีดังนี้ ใช้ เข็มเงิน ตรวจเข้าปากท่อภายนอกกาย ตามหาปากท่อภายในทวาร ต้องมือเบา ใจเย็น
3. การแบ่งชนิดของท่อฝีคัณฑสูตร
มีความหมายต่อทางรักษามาก
(1) ท่อคัณฑสูตรที่ต่ำ ปากท่อภายในอยู่ที่เส้นฟันเลื่อย ท่อผ่านทางส่วนนอกของกล้ามเนื้อหูรูดทวารหนัก
(2) ท่อคัณฑสูตรที่สูง ปากท่อภายในอยู่เหนือเส้นฟันเลื่อย ท่อผ่านทางส่วนลึกของกล้ามเนื้อหูรูดทวารหนัก
(3) ท่อคัณฑสูตรเกือกม้า ปากท่อภายนอกอยู่สองข้างของทวารหนัก ปากท่อภายในอาจจะอยู่จุด 6 , 12 ท่อจะอ้อมไปทางส่วนหน้า หรือส่วนหลังของทวารหนัก
(4) ท่อคัณฑสูตรชนิดซับซ้อน ท่อกับปากท่อภายนอก มีสองอัน หรือมากกว่าสองอัน
(5) ท่อคัณฑสูตรชนิด T.B. จากติดเชื้อ T.B. คนไข้อาจจะมี 2 -3 ชนิดท่อคัณฑสูตร
4. การรักษา
เมื่อไรมีท่อคัณฑสูตร โอกาส การสมานแผลตามธรรมชาติมีน้อยมาก จึงต้องทำการักษา ดังนี้
รักษาแบบประคองตัว
A. วิธีรักษาด้วยทานยา
(1) ขจัดความร้อนขับความชื้น
เหมาะใช้กับฝีคัณฑสูตรระยะเริ่มแรก ที่แผลจะบวมแดง ปวด มีหนองเหลืองข้นไหลออกมา มีไข้ ปากแห้ง อุจจาระเหนียวหนืด ชีพจรลื่นเร็ว เป็นอาการชนิดร้อนชื้นสะสมภายในร่างกาย ต้องใช้

สูตรยา :	หวงเลี๋ยนฉูซื๋อทัง (ขับความร้อนชื้น)
	หวงเลี๋ยน	หวงฉี๋ง	ชวงซวน	ตังกุย	หวงฮง	ชางซู๋	ฮ้อวพู๋	จื่อขือ	เลี๋ยนเฉียว
	ยอ่างระ 3g	กันเฉ่า1.5g	ต้าหวง	พู๋เซียวยอ่างระ6g
	ต้มน้ำดื่ม วันละ 2 ครั้ง

(2) ขจัดความร้อนแก้พิษ
เหมาะใช้กับท่อคัณฑสูตร มีการติดเชื้อระยะเฉียบพลัน มีอาการปากท่อภายนอกปิด บวมแดง ปวดร้อนที่แผล มีไข้ หนาวสั่น อุจจาระแห้ง ปัสสาวะสีเข้มและน้อย ลิ้นแดงฝ้าเหลือง ชีพจรตึงเร็ว เป็นอาการชนิดร้อนพิษแกร่ง

สูตรยา :	อู่เวิ่ยเซียวตูอี๋น (ฆ่าเชื้อ)
	จิงอี๋งฮัว 20g	เก๊กฮวยป่า 15g	ผู่กงอิง 15 g	จื่อฮัวตี้ติง 15 g	เทียนขุยจื่อ 6 g
	ต้มน้ำดื่ม วันละ 2 ครั้ง

(3) บำรุงอินขจัดความร้อน
มีอาการ ปากท่อภายนอกบุ๋ม แผลไม่สด น้ำหนองน้อย แผลไม่ร้อนไม่ปวด ร่างกายผอม มีไข้ต่ำช่องบ่าย กลางคืนนอนหลับเหงื่อออก ลิ้นแดงฝ้าน้อย ชีพจรเล็กเร็ว เป็นกลุ่มอาการอินพร่องร้อนใน

สูตรยา :	ชิงเฮาเปียเจียะทัง
	ชิงเฮา 6g	กระดองตะพาบ 15 g	เซิงตี้ 12g	จือหมู่ 6g	ตันผี 9g
	ต้มน้ำดื่ม วันละ 2 ครั้ง

B. วิธีรักษาด้วยทายา
ใช้ยา ป๋าตู๊กาว (ถอนพิษ) หรือ หงเซิงตันต่างๆ ทาแผล เหมาะใช้กับ ท่อคัณฑสูตรต่ำ ที่มีท่อตรง ท่องอ ท่อเกือกม้า
ต่อมาเปลี่ยนแปลงทานอาหารธรรมดา ต้องใช้ท่านั่งขับถ่าย ลดแรงเบ่งของผิวหนังรอบทวารหนัก ทำความสะอาดแผลทุกวัน
(4). วิธีใช้เส้นไหมรัดแบบแผนจีน
เหมาะใช้กับท่อคัณฑสูตรที่เหนือกว่าหูรูดทวารหนักลำไส้ตรง เช่น ท่อคัณฑสูตรสูงชนิดไม่ซับซ้อนกับชนิดซับซ้อน
วิธีนี้ไม่ทำร้ายหูรูด ขับถ่ายเป็นปกติ สมานแผลได้เร็วกว่า
5. ข้อควรระวัง
๑. การรักษาต้องหาปากภายในพบจึงจะทำต่อไปได้ ถ้าหาไม่พบต้องหยุดทำต่อไป
๒. ต้องกำจัดแผลต้นเหตุให้สิ้นซาก
๓. ต้องให้น้ำเหลืองที่แผลไหลคล่อง จึงจะสมานแผลได้เร็ว
ผู้เขียน : แพทย์จีนธงชัย ลี้นำโชค ข้อมูลเพิ่มเติ่ม
โทร：02-2946423  02-2946453   081-6279523

E-Mail: thong_2010cn@sina.com